Opracowanie powstało w maju i czerwcu 2007 r., a jego celem było przeprowadzenie badań i inwentaryzacja sołectwa Lasocin. W założeniu inwentaryzacja miała przebiegać na zasadzie wizji lokalnej każdego z obiektów, które potencjalnie mogłyby mieć jakąkolwiek wartość historyczną, kulturową lub zabytkową. Jednakże z przyczyn od nas niezależnych nie mogliśmy przeprowadzić w pełni naszych badań. Nie uwzględniono badań archeologicznych. Badania dotyczące historii wsi obejmowały materiały archiwalne, dostępną literaturę, mapy i ikonografię oraz Internet. W opracowaniu ujęto topografię i położenie geograficzne sołectwa, historyczne znaczenie gospodarcze osiedla oraz sugestie zagospodarowanie przestrzennego. Inwentaryzację przeprowadziliśmy poruszając się główną ulicą (Lasocińska) zaczynając od strony Rościszowa, przez miejsce centralne z odnogą w części środkowej wsi, do Leśniczówki. Następnie przystąpiliśmy do inwentaryzacji obiektów położonych na działkach przylegających do odnogi (kierunek na Kamionki). Zbadaliśmy również stary cmentarz protestancki, należący do nieistniejącej już parafii w Rościszowie, położony na północnym stoku wsi.

Poszukiwaliśmy obiektów wybudowanych przed 1945 rokiem. Pierwszą czynnością przy badaniach były oględziny stanu zewnętrznego budynków. Następnie za zgodą właścicieli dokonywaliśmy badań wnętrza obiektów. Niestety, wpuszczeni zostaliśmy tylko do trzech obiektów. Przy inwentaryzacji braliśmy pod uwagę otoczenie obiektu, stan zachowania, poszukiwaliśmy oryginalnych elementów architektonicznych, starych przedmiotów użytkowych (stare szafy, piece kaflowe, urządzenia gospodarcze itp.) i maszyn przemysłowych. W czasie badań zwracaliśmy uwagę na oryginalną stolarkę okienną, dachową i zachowanie futryn oraz nadproży z powodu ich użyteczności przy określaniu wieku budynku. Przeprowadziliśmy również wizję lokalną wśród mieszkańców wsi, którzy byli niekiedy nieocenionym źródłem informacji. Naturalnie informacje te traktowaliśmy jedynie jako wskazówki. Już na wstępie prowadziliśmy dyskusję na temat ewentualnych form ochrony poszczególnych obiektów poddanych inwentaryzacji, bądź ich zagospodarowania na przyszłość.

Opracowanie zawiera również katalog, który jest wynikiem przeprowadzonej wizji lokalnej. Znajdują się w nim zinwentaryzowane obiekty: zarówno te, których wnętrze udało się objąć pracami badawczymi, jak i te, które udało się nam obejrzeć jedynie z zewnątrz. Katalog podzielony został na trzy podstawowe części: obiekty wpisane do rejestru zabytków, obiekty postulowane do wpisania do rejestru zabytków i obiekty postulowane do wpisania do ewidencji zabytków i figurujące w niej. Pierwsza kategoria nie zawiera żadnych obiektów, co, biorąc pod uwagę datę założenia wsi, jest alarmującym sygnałem.

Pracę rozpoczęliśmy jeszcze przed wyjazdem na wizję lokalną wsi, polegała ona na znalezieniu ogólnych informacji na temat historii wsi, jej położenia i ewentualnych prac, które zawierałyby informacje na interesujący nas temat. Podstawowym źródłem informacji na tym etapie był: Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 11 Góry Sowie, pod red. M. Staffa, Wrocław 1995 oraz M. Goliński, J. Kęsik, L. Piątkowski, Pieszyce od czasów najdawniejszych do końca XX wieku, Toruń 2002.

W założeniu prace badawcze podczas wizji lokalnej miały polegać na oględzinach każdego z interesujących nas obiektów, zarówno z zewnątrz, jaki wewnątrz. Niestety, nie zostaliśmy wpuszczeni do wielu posesji, dlatego bazowaliśmy na tym, co było widoczne zza ogrodzenia. Podczas inwentaryzacji korzystaliśmy z mapy katastralnej dostarczonej przez Urząd Gminy w Pieszycach (niestety ich stan utrudniał ich odczyt oraz nie uwzględniał wszystkich działek przynależących do wsi). Korzystaliśmy również z Meβtischblattów z lat 1928-29 oraz map sztabowych z roku 1938. Ponadto przeprowadziliśmy dokumentację fotograficzną interesujących nas obiektów.

Po powrocie rozpoczęliśmy poszukiwania dalszych materiałów dotyczących wsi. W Archiwum Państwowym we Wrocławiu sięgnęliśmy po dokumenty Państwowego Urzędu Repatriacyjnego[1]. Ponadto prowadziliśmy dokumentacje fotograficzną interesujących nas obiektów.

Następne nasze badania przenieśliśmy do Biblioteki Uniwersyteckiej przy ul. Św. Jadwigi ¾ (Gabinet śląsko-łużycki). Na miejscu skorzystaliśmy z J.G. Knie, Alfabetisch-statistisch-topografische Uebersischt aller Dőrfer, Flecken, Städte und anderen Orte der Kőniglich Preussischen Provinz Schlesien, Breslau 1830 i Breslau 1845; Silesia Sacra, Historiach statistischen hanbuch űber das ewangelische Schlesien, Gőrliβ 1927; Gemeindelexikon fűr das Kőnigreich Preussen. Bewarb vom Kőniglichen statistischen Buremu. Gemeindelexikon fűr die Privinz Schlesien. Auf Grund der Materialen der Volkszählung, Berlin 1885, 1905 i 1912; Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska, pod red. S. Sochackiej, t.6., Opole 1992. W wyżej wymienionych pozycjach szukaliśmy jakichkolwiek informacji dotyczących Lasocina. Były to przede wszystkim statystyki i dane liczbowe dotyczące np. liczby mieszkańców, wyznania, etc.

Poszukiwaliśmy również ikonografii, zatem zajrzeliśmy do: W. Reychmanowej, Śląski indeks ikonograficzny, t. 1-3. Wrocław 1962-1964, jednakże nic tam nie znaleźliśmy.

Z racji tego, iż wieś była częścią większego majątku rodów szlacheckich poszukiwaliśmy również herbów tych rodów. Herby rodów: von Nostitz i von Seherr-Hoss zlokalizowaliśmy w: J. Siebmachers, Gross und allgemeines wappenbuch und historisch-genealogischen grlauterungen, Nűnberg 1980.

Ponadto poszukiwania prowadziliśmy również w Internecie. Owocem poszukiwań były kolekcje zdjęć ze strony gminy w Pieszycach: www.pieszyce.pl oraz www.langenbielau.de, na której znaleźliśmy wykaz osób zamieszkujących w Lasocinie w 1943 r. wraz z ich zawodami.

W czasie naszych poszukiwań znaleźliśmy informacje o zlokalizowanych w pobliżu kopalniach, o których dowiedzieliśmy się więcej w E. Piątek, Z. Piątek, Górnictwo rud metali w Górach Sowich, Wrocław 2000.

Skorzystaliśmy również z internetowej ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu w celu sprawdzeniu, czy w Lasocinie znajdują się obiekty wpisane do rejestru zabytków. Takowe się nie znajdują, jedynie budynek nr 6, nr działki 449 wpisany jest do ewidencji zabytków.

 

Sołectwo Lasocin położone jest w województwie dolnośląskim, powiecie dzierżoniowskim, gminie Pieszyce. Jest częścią dzielnicy Rościszów wchodzącej w skład miasta Pieszyce. Leży na północnym, północno-wschodnim stoku Gór Sowich. Usytuowane jest w wąskiej, głęboko wciętej dolinie prawego dopływu Kłomnicy, który uchodzi do niej w Rościszowie. Dolina wcina się pomiędzy Serwatkę i „Starą Jodłę” od północnego-zachodu i zachodu, oraz Kokotną Łąkę i Kocioł od południa i południowego-wschodu tworząc wielce malowniczy krajobraz.

Historyczne nazwy Lasocina: 1785 – Friedrichshayn, 1845 – Friedrichshain, 1945 – Lasówka, 1946 – Lasocin.

Nazwa niemiecka Friedrichshain – zagajnik Friedricha (der Hain – gaj, lasek, zagajnik). Nazwa polska nawiązuje znaczeniowo do drugiego członu nazwy niemieckiej (Hain)[2].

 

Lasocin powstał dopiero w latach 1780-83 na podstawie edyktu króla Fryderyka II, zatem jest przykładem działania w praktyce kolonizacji fryderycjańskiej (wskazuje na to również pierwsza nazwa wsi – zagajnik Friedricha)[3]. Od początku była to osada tkacka. 26.10.1884 r. obchodzono uroczyście stulecie założenia wsi. Początkowo była to osada w dobrach hr. Von Nostitz, zaplanowana od razu z dużym rozmachem, bowiem w 1787 r. istniało tu już 40 domów. Stan uległ stopniowej zmianie, by w roku 1830 osiągnąć 61 domów[4].

---