Nowy rozdział w historii zarówno regionu jak i kraju, napisała wojna. Tereny dzisiejszej gminy Pieszyce zostały zajęte przez oddziały radzieckiej 59 Armii gen. Korawnikowa 9 maja 1945 roku ⁷² . Właściwie do tego czasu na tym obszarze nie toczyły się inne działania wojenne. Nie doświadczono tam także grozy alianckich bombardowań, chociaż znajdowały się na tych ziemiach newralgiczne, z punktu widzenia wojskowo-strategicznego, zakłady produkujące wyposażenie dla armii niemieckiej. W niedługim czasie po opanowaniu Pieszyc i okolic przez wojska radzieckie, zaczęto organizować tam tymczasową administrację cywilną. Z powodu braku wykwalifikowanych urzędników pochodzenia polskiego, stanowiska w niej obejmowali przedstawiciele ludności miejscowej, często pełniący podobne funkcje w administracji niemieckiej. Polskie władze pojawiły się kilka tygodni po zakończeniu działań wojennych. 20 czerwca 1945 roku pełnomocnikiem rządu na gminę Peterswaldau został Henryk Biernacki. Już nazajutrz po objęciu przez niego funkcji rozpoczęło się spolszczanie niemieckich nazw ulic i miejscowości leżących w pobliżu Pieszyc. Proces ten objął również obecny Rościszów. Nazwa wsi została zmieniona ze Steinseifersdorf na Kamieniec. Zarządzeniem władz z 24 sierpnia 1945 roku Kamieniec znalazł się w obrębie gminy Pieszyce (wtedy jeszcze Piotrolesie).

Ważnym problemem pierwszych lat powojennych była obecność ludności niemieckiej na terenach tzw. Ziem Odzyskanych. Zagadnienie to dotyczyło także gminy Pieszyce. 12 czerwca 1945 roku powstał w Dzierżoniowie Oddział Państwowego Urzędu Repatriacyjnego. Pierwsze wysiedlenia Niemców z terenu gminy rozpoczęły się wiosną 1946 roku. Z samego Rościszowa zostały usunięte 342 osoby pochodzenia niemieckiego ⁷³. Proces wysiedlania ludności miejscowej trwał na tych ziemiach do października 1948 roku. Według danych ze stycznia 1948 roku gmina Pieszyce liczyła 10 995 mieszkańców, a czego 10 589 osób posiadało polskie obywatelstwo ⁷⁴.

W latach 1948-1950 do Rościszowa przesiedlonych zostało kilkoro mieszkańców Brzozowa na Podkarpaciu. Była to rodzina Jurków - Władysław, Anna, Mieczysław i Wanda, oraz Ludwik Siwak ⁷⁵. Oprócz nich we wsi osiedli przesiedleńcy z terenu Niemiec, a mianowicie rodzina Ozgów - Andrzej, Maria oraz Helena ⁷⁶. Przesiedleni z Brzozowa karty ewakuacyjne otrzymali w Przemyślu, natomiast Ozgowie w Szczecinie.
Objęcie władzy po wojnie w Polsce przez komunistów nie spotkało się z akceptacją sporej części społeczeństwa ⁷⁷. Na terenie całego kraju istniały mniej lub bardziej rozbudowane organizacje, których celem było zwalczanie przedstawicieli „władzy ludowej". Nie inaczej sytuacja przedstawiała się na interesującym nas terenie. Ruch oporu w gminie Pieszyce zorganizowała młodzież szkolna, zrzeszona w Harcerskiej Organizacji Podziemnej „Iskra". Przywódcą młodych bojowników był Józef Tafliński. Według aktu oskarżenia mieli oni, m. in.: planować zamach na funkcjonariusza ORMO z Rościszowa w roku 1950 po to, by zdobyć broń palną ⁷⁸. Organizacja "Jskra" liczyła 13 osób⁷⁹ .

Gmina Pieszyce po wojnie była gminą wiejską, pomimo wybitnie miejskiego charakteru samych Pieszyc. Miejscowe władze podjęły szereg prób uzyskania dla Pieszyc praw miejskich.

Pierwsza miała miejsce w roku 1949, w skład przyszłej gminy miejskiej miał wejść także Rościszów. Nie udało się jednak uzyskać na to zgody władz centralnych. Kolejna próba miała miejsce w roku 1954, tym razem Rościszów miał znajdować się poza gminą, co wydaje się dość niezwykłe, zważywszy na położenie tych dwóch miejscowości. Ostatecznie Pieszyce otrzymały prawa miejskie w roku 1962, a Rościszów znalazł się w obrębie gminy ⁸⁰. Kolejne zmiany administracyjne miały miejsce w latach siedemdziesiątych. Od roku 1972 do 1975 przeprowadzana była w Polsce reforma administracyjnego podziału kraju. W jej wyniku do terytorium Pieszyc włączono pobliskie wsie, w tym Rościszów. Mimo to nadal istniał tam urząd sołtysa. Przed drugą wojną światową Rościszów był miejscowością o charakterze wypoczynkowym i uzdrowiskowym. Tuż po wojnie wieś częściowo straciła te funkcje, czego przykładem jest umieszczenie w budynku sanatorium domu dziecka. Taki stan nie trwał jednak długo. W Rościszowie powstały domy wypoczynkowe Funduszu Wczasów Pracowniczych. Zlikwidowano je co prawda pod koniec lat pięćdziesiątych, lecz proces odtwarzania dawnego charakteru wsi został rozpoczęty. W roku 1960 sanatorium przywrócono dawne funkcje lecznicze - w jego budynku oraz w sąsiednich pensjonatach uruchomiono zespół sanatoriów przeciw gruźliczych⁸¹.
W dawnym pałacu powstał w latach siedemdziesiątych ośrodek wczasowy. W związku z tymi inwestycjami wybudowano w Rościszowie także oczyszczalnię ścieków, co nie zmieniło faktu, iż infrastruktura komunalna Pieszyc i okolic stała na niskim poziomie. Od końca wojny do końca lat osiemdziesiątych nie przeprowadzano w Pieszycach żadnych większych prac związanych z rozbudową sieci wodno-kanalizacyjnej. W połowie lat siedemdziesiątych tylko 19% mieszkańców miasta (w tym Rościszowa) mogło korzystać z urządzeń wodociągowych, a 25% z kanalizacji ⁸².
Tuż po wojnie, we wsi nie istniała samodzielna parafia, kościół św. Bartłomieja był kościołem filialnym parafii pod wezwaniem św. Antoniego w Pieszycach, powołanej w 1946 roku. Taka sytuacja trwała do roku 1967, kiedy to powstała parafia w Rościszowie. Proboszczem został ks. Telesfor Ordakowski ⁸³. Obecnie kościół w Rościszowie znów jest kościołem filialnym, tym razem parafii w Piskorzowie.
Początek lat osiemdziesiątych w Polsce stał pod znakiem powstania ruchu „Solidarność". Także mieszkańcy Rościszowa mieli swój udział w powstaniu i rozwoju wolnych związków zawodowych. Mowa o Wandzie Jaroch, nauczycielce, która w styczniu 1981 roku została wiceprzewodniczącą Komisji Okręgowej Pracowników Oświaty i Wychowania, natomiast od marca tego roku była przedstawicielką ziemi dzierżoniowskiej w Międzyzakładowej Komisji Koordynacyjnej ⁸⁴. Kariera polityczna pani Jaroch nie zakończyła się na tym epizodzie. W wyniku pierwszych wyborów samorządowych, w roku 1990 objęła ona stanowisko burmistrza Pieszyc, a w latach następnych  była również radną.
W latach 1977 i 1997 nawiedziły Śląsk dwie bardzo silne powodzie, które nie ominęły niestety gminy Pieszyce i samego Rościszowa. Wieś położona jest nad potokiem Kłomnica, który poczynił w czasie obydwu tych powodzi znaczne straty w infrastrukturze, niszcząc nawierzchnie ulic i zrywając mosty, których jest w Rościszowie szczególnie dużo. W 1997 roku aż 35% terytorium gminy znalazło się pod wodą ⁸⁵.

IV. Analiza układu przestrzennego wsi

Rościszów położony jest w dolinie śródgórskiej Gór Sowich. Ze względu na rzeźbę i budowę geologiczną podłoża pojawiają się pewne problemy związane z budownictwem. Są one powodowane m.in. znacznymi spadkami, które ograniczają rozwój budownictwa i infrastruktury dodatkową powodują wzrost kosztów potencjalnych inwestycji, wysokim udziałem gruntów trudno urabialnych tj. skały gnejsowe i ich zwietrzeliny, zwiększających koszty prac ziemnych. Położenie Rościszowa w terenie górskim ma również swoje pozytywy - walory krajobrazowe i przyrodnicze mogą zostać wykorzystane przez różne formy turystyki i rekreacji.
Zabudowa pierwotnego pasma osadniczego wsi — o charakterze spontanicznym - jest silnie zróżnicowana pod względem stylu architektonicznego, wieku, stanu technicznego, standardu, rozplanowania oraz wielkości (dominują 1-2 kondygnacyjne budynki z przełomu XIX/XX w.); Występują w rozproszeniu obiekty zabudowy o charakterze prestiżowym (wille). Wieś stanowi przykład tzw. ulicówki o charakterze łańcuchowym.

 
Cechy wspólne:
- jednotakt
- stropy drewniane
- poddasza
- położenie przy głównej ulicy, po jednej i drugiej stronie rowy z wodą, mostki
- zachowany w większej części bruk niemiecki
- położenie w dolinie

V. Katalog zabytków

V. l. Obiekty wpisane do rejestru

- Kościół św. Bartłomieja - nr działki 312. Zbudowany ok. 1392 r., wpisany do rejestru zabytków dn. 07.12.1960 pod nr 806/Wł. Przebudowany w 1613 r. (wieża) i XVIII wieku oraz 1965 i 1969 r 87. Na wieży znajduje się dzwon z 1607 roku. We wnętrzu jest bogate wyposażenie, w większości barokowe, między innymi drewniany, polichromowany ołtarz z około 1730 r., drewniana, również polichromowana ambona z XVIII wieku, na której znajdują się wizerunki ewangelistów. Ponadto zachowały się figury: św. Jana Nepomucena z XVIII wieku oraz błogosławionego Jana Sarkandra. Na uwagę zasługują również płaskorzeźby Drogi Krzyżowej, a także piaskowcowe płyty nagrobne, które wmurowane są w zewnętrzne ściany kościoła⁸⁸.

 
- Sanatorium - budynek nr 11, nr działki 647/1. Sanatorium przeciwgruźliczne, wybudowane w 1898 roku, wpisane do rejestru zabytków dn. 21.03.1986 pod nr 1153/Wł. Przeznaczone pierwotnie dla chorych nerwowo i narkomanów. W czasie II wojny światowej przebywali tu niemieccy lotnicy na rekonwalescencji. Po wojnie zorganizowano w tym miejscu zakład dla zaniedbanych dzieci, następnie ośrodek wczasowy Funduszu Wczasów Pracowniczych. Od 1960 roku było tu sanatorium przeciwgruźliczne. Obecnie mieści się tu samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej. Całość nosi cechy architektury eklektyczno-secesyjnej z licznymi detalami i elementami zdobniczymi, nawiązującymi do modnego na przełomie stuleci „stylu kurortowego" (tarasy, werandy, fragmenty konstrukcji ryglowej, kamienne detale architektoniczne)⁸⁹.

- Zespół mieszkalno-gospodarczy nr 27:

a) Dom mieszkalny ( Fot. nr XXV ) - nr działki 635. Wpisany do rejestru zabytków 10.01. 1983 roku pod nr 924/Wł. Budynek jednokondygnacyjny, niepodpiwniczony, z użytkowym poddaszem wzniesiony w 1827 roku. Pokryty jest dwuspadowym dachem, który nie dotrwał do naszych czasów i został pokryty papą. Budynek jest opuszczony, znajduje się w bardzo złym stanie technicznym. Nie zachowały się żadne okna, drzwi, ubytki wypełniono bloczkami budowlanymi. Przy wejściu do budynku tkwi element pierwotnego kamiennego obramowania drzwi wejściowych.

b) Budynek gospodarczy - spichlerz ( Fot. nr XXVI ) - nr działki 635. Wpisany do rejestru zabytków dn. 10.01.1983 pod nr 925/Wł. Budynek powstał w XIX wieku, nie można jednak określić tego dokładnie, gdyż na budynku nie ma żadnej daty. Drzewiej stanowił jeden zespół z wyżej wymienionym budynkiem mieszkalnym. Obecnie zachowała się tylko jego część. Stan obecny to budynek dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem. Dach dwuspadowy, nieoryginalny. Na poziomie drugiej kondygnacji i poddasza elementy muru pruskiego.

- Budynek nr 66 ( Fot. nr XXXVIII ) - nr działki 338. Wpisany do rejestru zabytków 30.09.1985 roku pod nr 1138/Wł. Dom mieszkalny powstały na początku XX wieku. Budynek dwukondygnacyjny, niepodpiwniczony, z użytkowym poddaszem. Znajduje się po kapitalnym remoncie. Dach dwuspadowy, pokryty nową dachówką, nowe okna, drzwi, elewacja. Substancja zabytkowa zawarta jest jedynie na poziomie drugiej kondygnacji ozdobionej na całej długości murem pruskim.

- Park pałacowy ( Fot. nr LI, LII )- nr działki 363. Znajduje się za budynkiem pałacu ( obecnie „Kasztel"), wpisany do rejestru zabytków 18.09. 1981 roku pod numerem 859/Wł. Stanowi duży kompleks leśny złożony głównie ze starodrzewia. W parku i na dziedzińcu znajdują się stare latarnie. Ozdobę stanowią również stary oryginalny hydrant oraz wóz strażacki. Na terenie parku znajduje się również zabytkowa fontanna.

- Pastorówka ( Fot. nr XL ) - budynek nr 73, nr działki 343. Zbudowany w 1786 roku, wpisany do rejestru zabytków dn. 21.05.1986 pod nr 1151/WŁ, pozostałość dawnego zespołu kościoła ewangelickiego. Jest to budynek przykryty łamanym dachem z oknami w opaskach, mający portal kamienny⁹⁰.

- Budynek nr 77 ( Fot. nr XLI ) - nr działki 318. Wpisany do rejestru zabytków 21.03.1986 roku pod nr 1150/Wł. Budynek mieszkalny, dwukondygnacyjny, niepodpiwniczony, z użytkowym poddaszem. Drewniana elewacja na poziomie poddasza. Budynek zachowany w dużej mierze w stanie pierwotnym. Oryginalne okna, drzwi, elewacja, elementy wnętrza. Od strony wschodniej drewniana przybudówka.

V.2. Obiekty postulowane do wpisania do rejestru zabytków

- Altana przy budynku nr 1 (Fot. nr XIII) - nr działki 673/4. Powstała w tym samym czasie co dom nr l, tj. około roku 1898. Drewniany budynek z oryginalnym, naczółkowym dachem. Oryginalne okna, drzwi, drewniana elewacja. W środku znajduje się studnia.

 
- Budynek mieszkalny nr 3 ( Fot. nr XV ) — nr działki 670. Zbudowany pod koniec XIX wieku. Bardzo nietypowa i rzadko spotykana architektura na tym terenie. Typ domu jednorodzinny, jednokondygnacyjny, podpiwniczony. Prawdopodobnie był to kiedyś dworek. Dom jest tynkowany z elementami drewnianymi. Po środku dachu znajduje się interesująca wieżyczka, pełniąca jedynie rolę ozdobną. Okna stare, różnej wielkości. Dach pokryty oryginalną dachówką, dwuspadowy. Wejście znajduje się od strony wschodniej, pierwotnie były tu same schody wejściowe, później dobudowany został ganek. Klatka schodowa zrobiona z piaskowca. Wokół posiadłości znajdują się budynki gospodarcze. Posiadłość otoczona jest drewnianym płotem.

- Budynek nr 30 ( Fot. nr IV, XXVIII, XXIX) - nr działki 632. Budynek powstały na początku XX wieku. Pierwotnie służył jako schronisko młodzieżowe. Budynek dwukondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem. Zachował się oryginalny, wielospadowy układ dachu. Wymienione okna i drzwi. Oryginalna kamienna elewacja na poziomie pierwszej kondygnacji oraz szachulcowa na poziomie poddasza. Obecnie budynek meużytkowany.

- Budynek nr 56 (Fot. nr XXXIV) - nr działki 533. Budynek mieszkalny, powstał w 1826 roku. Dom dwukondygnacyjny, niepodpiwniczony, z użytkowym poddaszem. Posiada znaczną ilość oryginalnych elementów. Należą do nich: dwuspadowy dach, drzwi, okna, niebieska elewacja. Obecnie znajduje się w złym stanie technicznym.

- Pałac ( Fot. nr II, XI, XLIX, L ) - budynek nr 71, nr działki 363 .Znajduje się w centrum Rościszowa. Zbudowany w XVIII wieku, przebudowany w XIX wieku i w latach 1972-75 podczas adaptacji na ośrodek wczasowy⁹². Obecnie znajduje się tu hotel „Kasztel". Z zewnątrz wymieniana wymieniona elewacja. Budynek w stylu klasycyzującym. Okna, zostały wymienione jednak stylizowane są na epokę, w której powstał budynek. Dach wymieniony z kopułą i iglicą. Wnętrze budowli kompletnie wyremontowane. Nie zachował się oryginalny układ pomieszczeń ani korytarzy. Właściciel stara się przywrócić poprzedni klimat budynku ozdabiając wnętrze „pruskimi" żyrandolami, zabytkowym pianinem.

- Budynek nr 83 ( Fot. nr VII, XLIII, XLIV ) - nr działki 322. Na budynku data 1933. Kiedyś był tu hotel. Budynek jest dwukondygnacyjny, otynkowany, podpiwniczony. Wejście od wschodu. Od północy drewniana dobudówka, służąca niegdyś za restaurację. Oryginalny, naczółkowy dach. Okna stare, jedno zamurowane, elementy pierwotnej elewacji. Na pierwszym piętrze między otworami okiennymi umieszczone kolorowe malowidło wędrowca, przemierzającego górskie szlaki. Na malowidle są inicjały: K.G., B.J.,M.K., T.B. Okna posiadają oryginalne parapety.

V. 3. Obiekty objęte ewidencją zabytków 3

- Budynek nr 1 ( Fot. nr XII )- nr dziafld 673/6. Dom wybudowany w 1898 roku, data jest umieszczona nad pierwotnym wejściem od strony południowej. Jest to budynek mieszkalny, wielorodzinny. Ma charakter willowy. Dom jest otynkowany, podpiwniczony, posiada dwie kondygnacje i użytkowe poddasze. Na pierwszym piętrze znajduje się balkon. Na wysokości drugiej kondygnacji zachowały się elementy muru pruskiego. Okna budynków nie są oryginalne, ale stylizowane według pierwotnej stolarki. Dach wielospadowy, pokryty blachą. Posiadłość otoczona parkiem. Występują tu m. in. limby, świerki, lipy.

- Budynek nr 1a ( Fot. nr XIV ) - nr działki 673/3. Wybudowany na początku XX wieku. Dom jednorodzinny, niepodpiwniczony, jednokondygnacyjny z użytkowym poddaszem. Dach naczółkowy, wymieniono dachówkę, jednak zachowano oryginalny układ dachu. Okna wymienione. Nowa elewacja, ale wykonana według stylu pierwotnego.

- Budynek nr 4 (Fot. nr XVI) - nr działki 669/2. Powstały na przełomie XIX i XX wieku. Typ
budownictwa wielorodzinnego. Budynek dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem, podpiwniczony. Zachował się oryginalny wielospadowy dach, na poddaszu elementy muru pruskiego. Oryginalna elewacja, wokół poziomu piwnic kamienna, ceglana do poziomu i wokół okien pierwszej kondygnacji. Za wyjątkiem poddasza zachowały się oryginalne okna.

 
- Budynek nr 12 ( Fot. nr VIII, XVII )- nr działki 593/2. Wybudowany na początku XX wieku. Dawniej wchodził w skład kompleksu sanatoryjnego, obecnie znajduje się tu pensjonat „Słowik". Budynek dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem, podpiwniczony. Zachowana oryginalna, wielospadowa konstrukcja dachu oraz okna. Elementy muru pruskiego na poddaszu. Elementy klasycyzujące na elewacji. Oryginalne schody wejściowe z balustradą.

- Budynek nr 14 ( Fot. nr VIII, XVIII) - nr działki 655/6. Powstały na początku XX wieku. Budynek dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem, podpiwniczony. Wraz z budynkiem nr 12 wchodził niegdyś w skład kompleksu sanatoryjnego. Obecnie mieści się tu pensjonat „Sokół". Oryginalny dwuspadowy dach. W części poddasza drewniana elewacja, elementy muru pruskiego w niższej kondygnacji.

- Budynek nr 15 ( Fot. nr XIX ) - nr działki 595. Budynek jednokondygnacyjny, niepodpiwniczony, powstały w połowie XIX stulecia .Dach dwuspadowy, całkowicie wymieniony. Nowa elewacja, okna wymienione na plastykowe.

- Budynek nr 22 ( Fot. nr XX ) - nr działki 605. Budynek jednokondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem. Powstał w 1904 roku ( data na froncie budynku). Nieoryginalne: dwuspadowy dach oraz elewacja. Zachowane pierwotne okna.

- Budynek nr 24 ( Fot. nr XXI ) - nr działki 637. budynek z początku XX wieku. Dom jednorodzinny, jednokondygnacyjny, niepodpiwniczony, z użytkowym poddaszem. Dach dwuspadowy wymieniony na blaszany. Nieoryginalna elewacja, okna zmienione na plastykowe. Ciekawa dekoracja poddasza nad wejściem.

- Budynek nr 25 ( Fot. nr XXII ) - nr działki 607. Budynek wielorodzinny powstały pod koniec XIX wieku. Posiada dwie kondygnacje, piwnicę oraz użytkowe poddasze. Oryginalne:
dwuspadowy dach oraz otwory okienne.

- Budynek nr 26 ( Fot. nr XXIII ) - nr działki 611. Budynek mieszkalny powstały w I pół. XIX wieku. Jest on dwukondygnacyjny, niepodpiwniczony, posiada użytkowe poddasze. Dwuspadowy dach wymieniony na blaszany, drewniana elewacja na poziomie poddasza. Oryginalne otwory okienne oraz drzwi.

- Budynek nr 28 ( Fot. nr XXVII ) - nr działki 634. Budynek jednorodzinny powstały pod koniec XIX wieku. Mieści się tutaj gospodarstwo agroturystyczne. Dom jednokondygnacyjny, niepodpiwniczony, z użytkowym poddaszem. Dwuspadowy dach wymieniony na etemitowy. Na poziomie poddasza drewniana elewacja.

- Budynek nr 33 ( Fot. nr XXX ) - nr działki 629. Dom jednorodzinny powstały pod koniec XIX wieku. Posiada jedną kondygnację, użytkowe poddasze. Jest on niepodpiwniczony. Zachowane: oryginalny dach oraz okna. Drewniane ornamenty ganku.

- Budynek nr 50 ( Fot. nr XXXI ) - nr działki 516. Budynek powstały w latach 30-tych XX wieku. Jednokondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem. Dach dwuspadowy, wymieniony na blaszany. Zachowane oryginalne okna. Ceglana elewacja na poziomie piwnic oraz ceglane zdobienia wokół okien i drzwi.

- Budynek nr 59 ( Fot. nr XXXV ) - nr działki 472. Budynek powstały w I pół. XIX wieku. Dom jednokondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem. Wymieniona dachówka w dwuspadowym dachu. Oryginalne ornamenty wokół okien. W środku pierwotna klatka schodowa, piec kaflowy.

- Budynek nr 60 ( Fot. nr XXXVI) - nr działki 497/10. Budynek powstały na przełomie XIX i XX wieku. Kiedyś mieściła się tu karczma. Obecnie jest wykorzystywany jako budynek mieszkalny, część budynku zajmują także biblioteka i sklep. Budynek dwukondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem. Oryginalny naczółkowy dach. Okna w dużej mierze wymienione. We wnętrzu wystrój współczesny.

- Budynek nr 64 ( Fot. nr XXXVII ) - nr działki 484. Budynek dwukondygnacyjny, niepodpiwniczony, z użytkowym poddaszem. Wybudowany w 1875 roku ( napis na budynku „Scholz Erbaut 1875" ). Oryginalny, naczółkowy dach. Pierwotne okna na poddaszu, pod pozostałymi oknami oryginalne parapety. Obecnie budynek jest pustostanem.

- Budynek nr 72 ( Fot. nr XXXIX ) - nr działki 339/1. Budynek wielorodzinny wybudowany w I pół. XIX wieku. Dom dwukondygnacyjny, niepodpiwniczony, z użytkowym poddaszem. Oryginalny dwuspadowy dach. Elewacja nie zachowała się w oryginale.

- Budynek nr 82 ( Fot. nr XLII) - nr działki 311. Budynek powstały na przełomie XVIII i XIX wieku. Dwukondygnacyjny, niepodpiwniczony, bez użytkowego poddasza. Dach czterospadowy, niezginalny. Podobnie brak pierwotnych drzwi i okien. Na wysokości drugiej kondygnacji zachowała się piękna, szachulcowa elewacja.

VI. Program rewitalizacji Rościszowa

Dla małych miejscowości takich jak Rosciszów największą szansą rozwoju daje obecnie turystyka. Biorąc pod uwagę rozmaitość jego walorów kulturalnych, krajobrazowych jak i historycznych, trudno nie zauważyć, że jest to miejsce mające duży potencjał w tej dziedzinie.
Położony w Górach Sowich, w malowniczej wręcz scenerii, Rosciszów rozciąga się u podnóża Wielkiej Sowy wzdłuż potoku Kłomnicy. Stosunkowa duża liczba szlaków turystycznych przebiegających w okolicy stanowi jego duży atut. Te wszechstronne zalety mogą być skierowane zarówno do miłośników „aktywnego wypoczynku" jak i osób poszukujących ciszy i spokoju. Powinno dać to impuls miejscowej społeczności do zapewnienia jak najbogatszej oferty w tej dziedzinie.
Jednakże, mimo istniejącego potencjału, turystyka wyraźnie nie odgrywa zbyt wielkiej roli na terenie tej miejscowości. Zarówno zbyt mała liczba pensjonatów jak i gospodarstw agroturystycznych nie tylko w obrębie samej miejscowości, ale również w najbliższej okolicy, nie sprzyja rozwojowi turystyki.

Dostosowanie wsi do coraz to bardziej wymagających turystów, można by było osiągnąć m.in. poprzez maksymalne rozszerzenie swojej oferty:
- wytyczenie nowych ścieżek rowerowych bądź szlaków turystycznych, które umożliwiłyby dostosowanie się różnych typów ofert wypoczynku,
- utworzyć ścieżki edukacyjnych, które pozwoliłyby na odpowiedniego wyeksponowania wartości kulturalnych jakie niewątpliwie reprezentuje Rosciszów, chociażby poprzez ustawienie tablic informacyjnych, opisujących zarówno samą historię jak i poszczególne zabytki znajdujące się na terenie miejscowości,
- można także, poprzez utworzenie strony intemetowej, przyciągnąć i zachęcić potencjalnych turystów do odwiedzenia lub chociaż zapoznania się z ofertą miejscowości, poprzez prezentacje jego historii i zabytków na tej właśnie stronie,
natomiast co do rozwinięcia samej bazy noclegowej, na terenie Rościszowa jest ba-rdzo duża ilość zabudowań, które z racji historii samej miejscowości służyły już dawniej jako miejsca noclegowe i z powodzeniem można je ponownie wykorzystać do tego celu. Stanowi to kolejny bardzo duży atut (na widokówce jeden z wielu przykładów - dawne schronisko młodzieżowe obecnie nr 48).

Kolejną ważną kwestią jaką należałoby poruszyć jest tradycja Rościszowa jako ośrodka uzdrowiskowego, który działał tam w pierwszej połowie XX wieku. Obecnie w budynku sanatorium mieści się szpital. Wydawałoby się, że również ta materia daje duże pole manewru.
Już samo rozreklamowanie miejscowości jako ośrodka uzdrowiskowego o bogatych walorach przyrodniczych i uzdrowiskowych mogłoby przyciągnąć znaczną ilość turystów.
Nie mówiąc już o tym, że samo wznowienie działalności sanatoryjnej mogłoby zapewnić stały rozwój okolicy. Zachowane do dzisiaj dwa parki w obrębie Rościszowa: park pałacowy
z ciekawymi okazami starodrzewu, jak i ten zdrojowy mogłyby poprzez stosunkowo niewielkie nakłady kosztów tj. zainstalowanie latarni, ławek, uruchomienie fontann lub nawet wytyczenie tylko ścieżek spacerowych, stać się jedną z atrakcji i miejscem spędzania wolnego czasu dla turystów. Także brak centralnego punktu wsi, czyli takiego w którym mogłyby się odbywać imprezy kulturalne, przemawia za tym, aby zagospodarować oba kompleksy parkowe, jako tego typu miejsca.
Próbując podejść bardziej kompleksowo do problemu, można stworzyć w okolicy nie tylko gospodarstwa agroturystyczne ale i próbując czerpać z uzdrowiskowego charakteru okolicy, należy zadbać o rozwinięcie działalność gospodarstw ekologicznych, co dodatkowo wpływałoby na korzyść takiej inwestycji.

Na terenie samego Rościszowa pozostaje także wiele zabudowań o charakterze mieszkalnym i mieszkalno - gospodarczych o konstrukcji drewnianej lub szachulcowej, mogących posłużyć np. jako skansen, który mógłby z łatwością powstać poprzez zgromadzenie w jednym miejscu zabytkowych maszyn rolniczych znajdujących się na terenie wsi.
Kolejnym naturalnym kierunkiem rozwoju wydaje się w tym momencie rozwinięcie się gastronomu i miejsc gdzie potencjalni turyści mogliby się zatrzymać i odpocząć w trakcie zwiedzania. Na terenie Rościszowa pozostała do dzisiaj zachowany budynek starej karczmy (dzisiaj zagospodarowany na budynek mieszkalny, położony na przeciwko kościoła św. Bartłomieja), który doskonale wpisuje się także w to zapotrzebowanie. Zarówno jego walory historyczne jak i stosunkowo dogodne położenie przemawiają same za siebie. Wykorzystując ponownie ten budynek zgodnie z jego pierwotnym przeznaczeniem można zyskać kolejną atrakcje dla wsi.

Wydaje się natomiast, że jako jeden najważniejszych punktów na planie Rościszowa należy wyróżnić wspomniany już wyżej kościół św. Bartłomieja. Pomijając to, iż on sam w sobie wraz ze swoim wyposażeniem stanowi bardzo ciekawy zabytek architektury sakralnej, należałoby raczej zwrócić tutaj uwagę na jeden bardzo ważny aspekt. W czasie przeprowadzania inwentaryzacji w tymże kościele, natrafiliśmy na wyjątkowo interesujący zabytek: dzwon z 1607 r. (pozostałe dwa nie zachowały się). Wydaje się, ze jest szczególnie warty wyeksponowania i tym bardziej udostępnienia go dla zwiedzających. Można to wykorzystać w dwojaki sposób, zarówno eksponując sam dzwon oraz wykorzystując dzwonnicę jako wieżę widokową, z której rozpościera się malownicza panorama na całą wieś. Wyeksponowanie tego zabytku, mogłoby stanowić bardzo dużą atrakcje i z pewnością mogło by się spotkać z dużym zainteresowaniem.
Wszystkie wymienione wyżej działania mogłyby na początku skłonić potencjalnych turystów do pozostania na dłużej w okolicy Rościszowa i zapoznania się z jego walorami kulturalnymi i krajobrazowymi. Jednak to co wydaje się najważniejsze i niejako determinowałoby sukces tego przedsięwzięcia to stopień zaangażowania ludności lokalnej i jej utożsamiania się z kulturowymi wartościami wsi. Należy się zastanowić nad powołaniem jakiś struktur lokalnych, które mogłyby wspierać proces rewitalizacji i usprawnić go.
Jednym z najważniejszych zagadnień, jest to, że bardzo duża część infrastruktury powstałej przed 1945 r. i składającej się już wtedy na bazę turystyczną, zachowała się i jest możliwe jej ponowne zagospodarowanie nawet, jeśli dzisiaj został zmieniony ich się pierwotny charakter i teraz są wykorzystywane w zupełnie innym celu.
Wieś Rościszów ma bardzo dobrą lokalizację i bardzo duże możliwości co do dalszego rozwoju bazy turystycznej. Bardzo dużym plusem jest także to, nie trzeba tworzyć jej od podstaw, tylko wystarczy odpowiednio zagospodarować tą która znajduje się już na miejscu. Co do samych historycznych i kulturowych walorów wsi można jeszcze nadmienić, iż są one jedne bogatszych w całej gminie Pieszyce i bez wątpienia stanowią wielki atut, który umiejętnie wykorzystany może przynieść znaczne korzyści zarówno dla całej wsi jak i całej gminy.

VI. l. Propozycje zagospodarowania Rościszowa

a) Projekt wyeksponowania walorów kulturowych (prospektywność i kompleksowość oferty Rościszowa, turystyka jako element rewitalizacji obszarów rustykalnych).

- Sanatorium - każda próba nawiązania do dawnego charakteru kompleksu sanatoryjnego, m.in. poprzez zorganizowanie podstawowych zabiegów o takim charakterze, mogłaby znacznie poszerzyć ofertę Rościszowa.
- Kompleksy parkowe (położone nieopodal Sanatorium i „Kasztelu") - zagospodarowanie tak, aby mogły one stać się uczęszczanymi miejscami spacerów, zadumy i kontaktu z naturą.
- Kościół św. Bartłomieja - udostępnienie wieży kościelnej także jako wieżę widokową i wyeksponowanie znajdującego się na niej zabytkowego dzwonu.

b) Budynki zaadoptowane na bazy noclegowe i lokale gastronomiczne.

- Zespól mieszkalno - gospodarczy nr 27 - układ obiektu w postaci klucza budynków w naturalny sposób predestynuje cate założenie, do objęcia funkcji gospodarstwa agroturystycznego. Dawny dom mieszkalny mógłby być sypialnią, resztę budynków można by przeznaczyć na pomieszczenia dla zwierząt oraz wiejskie atrakcje. Niejeden mieszczuch pragnie w przaśny, rustykalny sposób spędzić swój wolny czas.

- Budynek nr 30 - przywrócenie funkcji schroniska młodzieżowego. Kubatura obiektu z łatwością pozwoli na zorganizowanie dużej liczby pomieszczeń noclegowych oraz stołówki. Schronisko adresowane do młodzieży, o przystępnych cenach z pewnością przyciągnęłoby rzesze młodych ludzi pragnących spędzić czas w górskiej okolicy.

- Budynek nr 83 - proponujemy powrót do pierwotnej funkcji budynku, czyli karczmy. Postulujemy o zachowanie oryginalnego układu przestrzennego wnętrza. Budynek zachował wiele ze swojego pierwotnego uroku. Menu mogłoby zawierać szereg tradycyjnych dań polskiej kuchni oraz szeroką gamę trunków rozgrzewających. Z pewnością niejeden znużony wędrowiec zechciałby tutaj spocząć na małą przekąskę.

c) Obiekty przeznaczone na cele handlowo - usługowe.

- Budynek nr 60 - znajdują się już tutaj sklep spożywczy oraz biblioteka. Warto by jednak rozszerzyć ofertę z myślą o większej rzeszy potencjalnych klientów. Można tutaj otworzyć salonik prasowy, kafejkę intemetową. Tutaj też można zlokalizować sklep z pamiątkami.

d) Budynki zaadoptowane na regionalne ośrodki kultury.

- Skansen (budynek nr 3) - doskonałe walory architektoniczne i historyczne tego budynku wskazują wyraźnie na to, że może on z powodzeniem posłużyć jako skansen. W środku można umieścić wyposażenie charakterystyczne dla tego regionu.
- Budynek nr 64 - stoi on obecnie zupełnie pusty. Można go zagospodarować na Dom Kultury. Mógłby on służyć miejscowym jako miejsce spotkań, krzewienia kultury. Organizowanie tam wszelakich imprez, wystaw, przedstawień, z pewnością zainteresowałyby także przyjezdnych.

VII. Bibliografia.
Opracowania:
Alphabetisches Ferzeichnis der Stadt und Landgenemden Niederschlesien, 1939, s.209
Reichenbach in Schlesien, Reichenbach 1884.
Codex Diplomaticus Silesiae, Breslau 1930.
Czapliński M., Kaszuba E., Wąs G., Żerelik R., Historia Śląska, Wrocław 2002.
Do lata B., Wyzwolenie Dolnego Śląska w 1945 roku, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970,
s. 220.
Goliński M., Kęsik J. ,Ziątkowski L., Pieszyce od czsów najdawniejszych do końca XX
wieku, Toruń 2002.
GravJ., Steinseifersdorf, 1990.
Holmes O. W., Pieśń do niezapomnianego, Olsztyn 1987.
Jugnitz J., Visitationsberichte der Diozese Breslau. Archidiakonat Breslau, Oppein,
Liegnitz, Glogau.Bd.1, Breslau 1902.S.726-727.
Knie J.G., II, s. 657.
Knie J.G., Uebersicht der Dórfer, Flecken, Stadte und andem Orte der Kónigl. PreuB.
Provinz Schlesien, 2. Auflage, Breslau 1845.
Kromberg L., Schloesser R., Weber - Revolte 1844, Koln 1980, s. 158, 168.
Kwiatkowski H., Dzierżoniów i okolice, Dzierźoniów2000, s. 75-76.,
Lammers B., Geschichte des Ortes Peterswaldau am Eulengebirge i kresie Reichenbach in
Schlesien, Reichenbach 1884.
Lammers B., Geschichte des Ortes Peterswaldau am Eulengebirge i kresie Reichenbach in
Schlesien, Reichenbach 1884.S. 53.
Pająk H., Konspiracja młodzieży szkolnej 1945-1956, Lublin 1994, s. 67.
Peterswaldau Anzeiger, nr 76(41) 21 September 1918.
Peterswaldauer Amtsbiatt, nr 16 (Peterswaldau 20 IV 1934).
Pludno K., Powstanie tkaczy sowiogórskich, Bielawa 2004, 57
Regesten żur schlesischen Geschichte ( Codex Diplomaticus Silesiae, Bd. 18, nr 4235),
Breslau 1898 (dalej CDS, nr 4235).
Scheve Jubilaum der evanglischen Pfarkirche zu Peterswaldau, Peterswaldau 1926.
Schlesisches Ortschaftverzeichnis, Breslau 1908-1941.
Schlesisches Urkundenbuch, Bd. 3, bearb. von W. Irgang, Kółn-Wien 1984.
Schweidnitzer Chronisten des XVI Jahrhunderts, wyd. A. Schimmelpfennig, T.
Schonbom(Scriptore Rerum Silesiacarum, Bd. 11), Breslau 1878.
SGTS.
Silesia Sacra. Historisch-statistisches Handbuch uber das evangeliche Schlesien, Gorlitz
1927.
Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 11, pod red Marka Staffy, Wrocław 1995.
Spis Miejscowości Polski Rzeczpospolitej Ludowej, Warszawa 1967.
Stefański S., „Solidarność" na Dolnym Śląsku, Wrocław 1986.
SU, Bd. 3, nr 267.
Śnieżek T., Nieznane zakątki powiatu dzierżoniowskiego, Dzierżoniów 2002.
Archiwalia:
WAP Wrocław, Archiv der Kónigl. General-Commission fur Schlesien, 1/10280
WAP Wrocław, Archiv der Konigl. General-Commission fur Schlesien, 1/10280.
WAP Wrocław, PUR. Imienne wykazy repatriantów i przesiedlonych. Dzierżoniów 1948-
1950.
WAP Wrocław, Śląski Konsystorz Ewangelicki, II 5015
WAP Wrocław, Śląski Konsystorz Ewangelicki, Vol l, vom Jahre 1816 bis Jahre 1856, II/
5015
Zimermann F.A., Beytrage żur Beschreibungvon Schlesien, Bd 5, Brieg 1785, s. 142-145;
Silesia Sacra. Historisch-statistisches Handbuch uber das evangeliche Schlesien, Gorlitz 1927.
Internet:
http//bip.pieszyce.sisco.info
http//www.wikipedia.org
http://bip.pieszyce.sisco.info
http://langenbielau.de/
http://www.owkasztel.noclegiw.pl/
http://www.pcksit.pl
http://www.podskalka-rosciszow.noclegiw.pl/
http//www.peterswaldau.de