Do Polski ju偶 wkr贸tce powinno trafi膰 ponad 76 mld. euro z bud偶etu Unii Europejskiej na lata 2021-2027. Og贸lnopolska Federacja Organizacji Pozarz膮dowych (OFOP) apeluje do organizacji w ca艂ym kraju o mobilizacj臋 oraz do w艂膮czenia si臋 w prac臋 komitet贸w monitoruj膮cych programy finansowane z funduszy europejskich.

Zgodnie z Umow膮 Partnerstwa okre艣laj膮c膮 strategi臋 wykorzystania funduszy europejskich
w Polsce na lata 2021-2027 b臋dziemy mie膰 do dyspozycji w tej perspektywie unijnej oko艂o 76 miliard贸w euro. To standardowy 7-letni bud偶et unijny, z kt贸rego Polska skorzysta ju偶 kolejny raz, inny ani偶eli fundusze zaplanowane na Krajowy Plan Odbudowy. Projekt Umowy Partnerstwa zosta艂 przed艂o偶ony do publicznych konsultacji w po艂owie stycznia 2021 r. -
w wyniku licznych uwag, przeprowadzonych konsultacji i zrealizowanych wys艂ucha艅 publicznych ostatecznie dokument zosta艂 zatwierdzony przez rz膮d RP oraz Komisj臋 Europejsk膮 oraz opublikowany w lipcu 2022 r.

Fundusze europejskie b臋d膮 wdra偶ane w ramach specjalnie opracowanych program贸w, w tym mi臋dzynarodowych i transgranicznych, a w Polsce dodatkowo zgodnie z Umow膮 Partnerstwa w ramach 16 regionalnych program贸w obs艂ugiwanych przez urz臋dy marsza艂kowskie oraz
8 tematycznych program贸w krajowych obs艂ugiwanych przez stron臋 rz膮dow膮:

  • Program Fundusze Europejskie na Infrastruktur臋, Klimat, 艢rodowisko 2021-2027 (FEnIKS) 鈥 bud偶et ok. 135 mld z艂
  • Program Fundusze Europejskie dla Rozwoju Spo艂ecznego 2021-2027 (FERS) 鈥 bud偶et ok. 21,9 mld z艂
  • Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027 (FENG) 鈥 bud偶et ok. 45,9 mld z艂
  • Program Fundusze Europejskie na Rozw贸j Cyfrowy 2021-2027 (FERC) 鈥 bud偶et ok. 11,4 mld z艂
  • Program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021-2027 鈥 bud偶et ok. 14,3 mld z艂 (obszar: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, 艣wi臋tokrzyskie, warmi艅sko-mazurskie
    i cz臋艣ciowo mazowieckie)
  • Program Fundusze Europejskie dla Rybactwa 2021-2027 鈥 bud偶et ok. 3,5 mld z艂
  • Program Fundusze Europejskie Pomoc 呕ywno艣ciowa 2021-2027 (FEP呕) 鈥 bud偶et ok. 2,7 mld z艂
  • Program Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich 2021-2027 (PTFE) 鈥 bud偶et ok. 2,5 mld z艂

Realizacja przedsi臋wzi臋膰 (projekt贸w), zar贸wno w trybie konkurencyjnym (konkursowym), jak i w tzw. niekonkurencyjnym, b臋dzie mo偶liwa dopiero po zatwierdzeniu tych przez Komisj臋 Europejsk膮 oraz powo艂aniu komitet贸w monitoruj膮cych dla ka偶dego programu. Komitety te opr贸cz zatwierdzenia kryteri贸w i metodyki wyboru projekt贸w b臋d膮 weryfikowa膰 spe艂nienie warunk贸w oraz tzw. zasad horyzontalnych. W sk艂ad ka偶dego komitetu monitoruj膮cego wchodzi膰 b臋d膮:

  1. przedstawiciele w艂adz krajowych i regionalnych, administracji, organizacji zrzeszaj膮cych samorz膮dy, sektora nauki,
  2. partnerzy spo艂eczni (zwi膮zki zawodowe i organizacje pracodawc贸w), biznesu oraz przedsi臋biorczo艣ci spo艂ecznej
  3. 9 podmiot贸w spo艂ecze艅stwa obywatelskiego, tj. organizacji pozarz膮dowych,
    a tak偶e ich federacji, zwi膮zk贸w.

Komitety monitoruj膮ce programy b臋d膮 odgrywa膰 du偶o wi臋ksz膮 rol臋 ani偶eli w poprzednich perspektywach UE z kilku powod贸w. Ot贸偶, kluczowe b臋dzie zderzenie si臋 z ambitnymi celami klimatycznymi wynikaj膮cymi z Europejskiego Zielonego 艁adu wskazuj膮cym celem jest Unia Europejska jako obszar neutralny klimatycznie, spo艂ecze艅stwo sprawiedliwe i dostatnie, gospodarka nowoczesna i ekologiczna, aby to osi膮gn膮膰 opracowano ca艂y pakiet regulacji, element贸w oraz zasad, w tym DNSH (ang. Do No Significant Harm) 鈥撯瀗ie wyrz膮dzaj powa偶nej szkody鈥. Ponadto zgodnie z art. 15 rozporz膮dzenia og贸lnego z czerwca 2021 r. ustanawiaj膮cego warunki horyzontalne korzystania z funduszy europejskich wskazano m.in. skuteczne stosowanie i wdra偶anie Karty Praw Podstawowych UE, opr贸cz ju偶 wcze艣niej obowi膮zuj膮cych zasad horyzontalnych, tj. r贸wno艣ci kobiet i m臋偶czyzn, dost臋pno艣ci dla os贸b
z niepe艂nosprawno艣ci膮, niedyskryminacji oraz zr贸wnowa偶onego rozwoju.

鈥淭o czy wspomniane warunki i zasady b臋d膮 monitorowane zale偶y w znacznym stopniu od potencja艂u, roli i zaanga偶owania zorganizowanego spo艂ecze艅stwa obywatelskiego.
W komitetach monitoruj膮cych musz膮 by膰 obowi膮zkowo miejsca dla organizacji pozarz膮dowych zajmuj膮cych si臋 monitorowaniem ka偶dej ze wspomnianych zasad horyzontalnych i dbaj膮cych o nasze prawa鈥
- m贸wi Iwona Janicka, ekspertka Og贸lnopolskiej Federacji Organizacji Pozarz膮dowych.

Dodatkowo w komitetach monitoruj膮cych potrzebni b臋d膮 przedstawiciele/-ki z organizacji, kt贸re zajmuj膮 si臋 dzia艂alno艣ci膮 tematycznie zwi膮zan膮 z danymi programami, m.in.: edukacja, w艂膮czenie spo艂eczne, rynek pracy, zdrowie, cyfryzacja, gospodarka, sprawiedliwa transformacja, infrastruktura i transport, obszary wiejskie, miejskie obszary funkcjonalne, rewitalizacja, kultura i dziedzictwo kulturowe, rybactwo, zdrowa 偶ywno艣膰, pomoc 偶ywno艣ciowa dla najubo偶szych, wzmocnienie potencja艂u organizacji pozarz膮dowych
w zakresie kszta艂towania i realizacji polityk publicznych.

Wy艂onienie organizacji pozarz膮dowych do komitet贸w monitoruj膮cych zgodnie z regulacjami musi si臋 odby膰 w transparentnej procedurze niezale偶nie od w艂adz krajowych i regionalnych oraz ich organ贸w doradczych. Z uwagi na sukcesywne zatwierdzanie program贸w przez Komisj臋 Europejsk膮 wy艂onienie NGOs odbywa膰 si臋 b臋dzie w najbli偶szych tygodniach zar贸wno
w przypadku program贸w krajowych, jak i regionalnych. W przypadku program贸w krajowych w艂adn膮 do opracowania procedury i powo艂ania komisji wyborczej jest rada dzia艂alno艣ci po偶ytku publicznego w ramach Kancelarii Prezesa Rady Ministr贸w. Natomiast w przypadku program贸w regionalnych stosowny proces wyborczy i powo艂anie komisji wyborczej musi zosta膰 zrealizowany przez odpowiednie wojew贸dzkie rady dzia艂alno艣ci po偶ytku publicznego (odpowiednio organ doradczy marsza艂ka wojew贸dztwa).

Jedno jest pewne b臋dzie bardzo ma艂o czasu - zaledwie kilka dni na zg艂oszenia i g艂osowanie w艣r贸d organizacji pozarz膮dowych, a to wymaga膰 b臋dzie ogromnej mobilizacji i wzmocnienia wielu os贸b, kt贸re do tej pory mo偶e nie zajmowa艂y si臋 bezpo艣rednio inwestycjami i dzia艂aniami finansowanymi z funduszy europejskich, ale np. interesowa艂y si臋 zasadami pa艅stwa prawa (wolno艣膰 s艂owa, prawo zrzeszania si臋, praworz膮dno艣膰), prawem do informacji, prawami kobiet, niedyskryminacj膮 os贸b LGBTQiA, prawami os贸b z pa艅stw trzecich, dost臋pno艣ci膮 dla os贸b z niepe艂nosprawno艣ci膮 oraz ochron膮 艣rodowiska, trosk膮 o klimat, sprawiedliw膮 transformacj膮. Aktywno艣膰 w komitecie monitoruj膮cym b臋dzie idealna na pewno dla os贸b, kt贸re czuwaj膮 nad transparentno艣ci膮, dbaj膮 o dost臋p do dokument贸w, monitoruj膮 zam贸wienia publiczne.

Forma zaanga偶owania w komitecie monitoruj膮cym mo偶e dotyczy膰 roli cz艂onka/cz艂onkini komitetu monitoruj膮cego (lub zast臋pcy), a tak偶e funkcji obserwatora. Warto wiedzie膰, 偶e zaanga偶owanie w prace komitetu i w powo艂anych w jego ramach grupach roboczych to funkcja obywatelska (spo艂eczna) zwi膮zane jest z udzia艂em w posiedzeniach, ale te偶 analiz膮 dokument贸w pod k膮tem obszaru/zagadnienia, w szczeg贸lno艣ci dot. zasad i warunk贸w oraz kryteri贸w wyboru projekt贸w, a tak偶e kontakt ze 艣rodowiskiem NGOs, udost臋pnianie materia艂贸w, formu艂owanie opinii, rekomendacji, postulat贸w w imieniu 艣rodowiska NGOs.

Nab贸r do komitet贸w dotyczy perspektywy bud偶etu UE na lata 2021-2027 (+2lata). Cz艂onkowie komitetu monitoruj膮cego (i zast臋pcy) mog膮 liczy膰 na wsparcie z bud偶etu danego programu
w ramach tzw. pomocy technicznej. Wsparcie uzale偶nione b臋dzie tak偶e od ewentualnej dotacji pozyskanej przez organizacje spo艂ecze艅stwa obywatelskiego na wsparcie przedstawicieli/-ek NGOs w procesie monitorowania funduszy europejskich. Na chwil臋 obecn膮 na pewno mo偶na liczy膰 na dost臋p do informacji, udzia艂 w szkoleniach i konferencjach oraz spotkaniach oraz zwrot koszt贸w przejazdu na posiedzenia komitetu.

OFOP zach臋ca do wype艂nienia formularza celem analizy mo偶liwo艣ci i potencja艂u organizacji pozarz膮dowych do prac w komitetach monitoruj膮cych i wsp贸艂pracy w tym zakresie. Organizacje mog膮 liczy膰 na mo偶liwo艣膰 wymiany do艣wiadcze艅, wsparcie specjalist贸w, udzia艂
w spotkaniach informacyjnych i przygotowawczych, m.in. 9 listopada i 14 grudnia. Zg艂oszenia zainteresowanych os贸b, kt贸re chc膮 otrzymywa膰 aktualne informacje i korzysta膰 ze wsparcia OFOP przyjmowane s膮 przez formularz 鈥 link: https://bit.ly/3PB1PkH

Zainteresowanych startem do komitet贸w monitoruj膮cych bez do艣wiadczenia w tej kwestii Og贸lnopolska Federacja Organizacji Pozarz膮dowych zaprasza na spotkania wprowadzaj膮ce
w tematyk臋 funduszy europejskich na lata 2021 2027 w nast臋puj膮cych terminach.

  • 8 listopada 2022 (wtorek) godz. 19:00
  • 9 listopada 2022 (艣roda) godz. 14:00
  • 23 listopada 2022 (艣roda) godz. 14:00
  • 24 listopada 2022 (czwartek) godz. 19:00
  • 7 grudnia 2022 (艣roda) godz. 14:00

B臋d膮 to spotkania trwaj膮ce ok. 1h. Podczas ka偶dego z nich zostanie om贸wiona struktura program贸w finansowanych z funduszy europejskich na lata 2021-2027, zasada partnerstwa, zasady horyzontalne, czym w艂a艣ciwie s膮 komitety monitoruj膮ce. B臋dzie okazja do zapoznania si臋 z nazewnictwem. Spotkanie jest dedykowane osobom, kt贸re chc膮 si臋 wdro偶y膰 w tematyk臋 i nie czuj膮 si臋 pewnie nt. tego jakie zadania mog膮 mie膰 przedstawiciele/-ki NGOs w komitetach monitoruj膮cych.

Zach臋camy do zapoznania si臋 z nagraniami, kt贸re przybli偶aj膮 aspekty zasad horyzontalnych:

Wi臋cej informacji: www.ofop.eu
W sprawach komitet贸w monitoruj膮cych prosimy o kontakt: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczy膰, konieczne jest w艂膮czenie w przegl膮darce obs艂ugi JavaScript.

Oprac. Iwona Janicka, Og贸lnopolska Federacja Organizacji Pozarz膮dowych

Partnerstwo dla lepszej perspektywy!

Og贸lnopolska Federacja Organizacji Pozarz膮dowych realizuje dzia艂ania rzecznicze i sieciuj膮ce na mocy porozumienia ze Stowarzyszeniem KLON/JAWOR i przy wsparciu Polsko-Ameryka艅skiej Fundacji Wolno艣ci. Korzystamy ze wsparcia CIVITATES i European Climate Foundation.

OFOP spotkania ogolnie o funduszach

OFOP obywatelski monitoring funduszyUE